Ewaluacja programu "Dziecko w świecie sensoplastyki i twórczości plastycznej".

Sprawozdanie z realizacji programu „Dziecko w świecie sensoplastyki
i twórczości plastycznej” w roku szkolnym 2021/2022 i jego ewaluacja.

    W czasie zajęć wspierano optymalny rozwój całego organizmu dziecka. Dzieci samodzielnie tworzyły i kreowały rzeczywistość wykorzystując swoje pomysły, palce, ręce, używały mas pachnących migdałami, cytryną, wykorzystywały artykuły twarde, szorstkie, szeleszczące do zabawy. Klasyczne farby zastąpiliśmy masami, barwnikami. Zabawy sensoryczne dostarczały różnorodnych bodźców do rozwoju zmysłów dziecka. W czasie zajęć stosowałam metodę sensoplastykę.

    Działalność plastyczna dziecka stanowiła naturalny sposób odkrywania swoich predyspozycji i uzdolnień. Przygotowywała dzieci do odbioru sztuki, wyposażyła dzieci w wiedzę a z drugiej stwarzała okazje do aktywnego tworzenia, wpływała na rozwój osobowości, pozwalała na rozwój twórczego myślenia, wyobraźni, pamięci, kreatywności.

    Program zajęć świetlicowych „Dziecko w świecie sensoplastyki i twórczości plastycznej”był prowadzony dla dzieci z klas I-III uczęszczających do świetlicy szkolnej w Szkole Podstawowej nr 20 im. Jerzego Kukuczki w Bielsku-Białej.

      Wprowadzony program wychodził naprzeciw potrzebom dzieci i miał za zadanie stymulacje ich wszystkich zmysłów. Prowadzone przeze mnie różnorodne zajęcia poprawiały sprawność manualną i terapeutycznie wpływały na psychospołeczną sferę życia dziecka oraz na jakość wychowania.

          Zajęcia w dużej mierze prowadzone były przy wykorzystaniu materiałów naturalnych, bezpiecznych i ekologicznych. Wykorzystywałam masy plastyczne: solna, papierowa, ciastolina, kolorowy ryż i inne. Nasze prace z przyjemnością ozdabialiśmy kamykami, kaszą, grochem, makaronem, kawą, piaskiem, suszonymi kwiatami, tekturą, watą, włóczką, sznurkiem. Nasza plastyka i  sensoplastyka to mnogość faktur, tekstur  oraz  cała  paleta barw.

Program zajęć świetlicowych „Dziecko w świecie sensoplastyki i twórczości plastycznej”:

- wspierał rozwój dziecka;

- wspomagał budowanie ich świadomości ciała i przestrzeni;

- wpływał na rozwój mowy;

- pobudzał wyobraźnię dziecka;

- poprzez wspólne działania pogłębiał nasz kontakt emocjonalny z dziećmi;

- wspomagał funkcje poznawcze dziecka, kompetencje kluczowe;

- wspierał naturalne procesy spontanicznej aktywności twórczej.

        Realizacja programu z pewnością przyczyniła się do ogólnego rozwoju dziecka, umożliwiła mu aktywne poznawanie świata zgodnie z jego potrzebami, zainteresowaniami i dążeniami.

             Program „Dziecko w świecie sensoplastyki i twórczości plastycznej” składało się z 20 spotkań w świetlicy szkolnej  (2 razy w miesiącu), zawierało treści przewidziane na jeden rok szkolny. Tematyka wykonywanych na zajęciach prac została ułożona z uwzględnieniem świąt, pór roku oraz zainteresowań uczniów. Miała na celu podnieść jakoś pracy świetlicy, a co za tym idzie również szkoły.

           Założeniem programu było oparcie zajęć na aktywności dziecka w tworzeniu własnej wiedzy oraz na jego naturalnej ciekawości i eksperymentowaniu z różnymi materiałami plastycznymi. Udział w zajęciach opierał się na dobrowolności i spontaniczności. Zasadą zajęć było nadanie większego znaczenia doznaniom dzieci podczas samego procesu „tworzenia”, niż jego wytworom. 

         Program zakładał dostarczenie uczniom pewnej, określonej wiedzy na temat zasad komponowania prac plastycznych, tworzenia mas, eksperymentów z barwnikami, cieczami itd. Zachęcał do nawiązywania koleżeńskich kontaktów i mówienia o swoich emocjach i przeżyciach. Przygotowywał dziecko do odbioru sztuki i rozwijania poczucia estetyki. Program miał charakter otwarty, można było go modyfikować i dostosować do wieku oraz możliwości uczestników.

            Program składał się z trzech obszarów: muzyka, sztuka i ruch.

Korzyści płynące z realizacji programu dla placówki:

- promowanie szkoły w środowisku poprzez poszerzoną ofertę edukacyjną;

- promocja uczniów i szkoły podczas wystaw prac i prezentacja ich na stronie internetowej szkoły.

Korzyści płynące z realizacji programu dla nauczyciela:

- rozwijanie kreatywności;

- samorealizacja dająca poczucie satysfakcji;

- inspiracja dla twórczych rozwiązań;

- zapewnienie atrakcyjności oferty edukacyjnej;

- tworzenie miłych i przyjaznych relacji z dziećmi.

Korzyści płynące z realizacji programu dla dziecka:

- wszechstronny rozwój;

- rozwijanie dziecięcych talentów i umiejętności artystycznych;

- inicjowanie działań wspomagających rozwijanie pozytywnego obrazu samego siebie;

- kształtowanie umiejętności współdziałania w zespole.

Cele programu zostały osiągnięte przez stosowanie różnych technik plastycznych i metod pracy;

- przygotowywano upominki na różne okazje;

- stwarzano miłą i twórczą atmosferę;

- proponowano ciekawe tematy prac;

- dostosowano swoje działania do potrzeb i możliwości psychofizycznych dzieci;

- zachęcano do brania udziału w konkursach plastycznych;

- wdrażano dzieci do dobrego planowania pracy;

- zabawy z kolorem – mieszano kolory, masy, struktury;

- projektowano i wykonywano płaskie i przestrzenne formy plastyczne;

- tworzono wypowiedzi na temat własnych prac, samoocena dzieci.

Zostały osiągnięte poniższe cele:

- poszerzono i wzbogacono treści programowe o zagadnienia z zakresu sensoplastyki, metody wspierania rozwoju poprzez działania z zakresu stymulacji sensorycznej w oparciu o edukację plastyczną;

- rozwijano uzdolnienia i zainteresowania artystyczne dzieci;

- rozładowywano trudne emocje u dzieci;

- wychowano przez sztukę.

- kształtowano kompetencje kluczowe, w tym intra i interpersonalne;

- wspomagano wszechstronny i harmonijny rozwój ucznia, wyobraźnię dziecka, jego wrażliwość estetyczną i ekspresję plastyczną oraz techniczną, ciekawość poznawczą, samodzielności, kreatywności i aktywności, twórczego myślenia, poczucia własnej wartości, odkrywania przyjemności tworzenia i efektu;  

- wpływano na rozwój dużej i małej motoryki, umiejętności manualnych, stymulację wszystkich 5 zmysłów;

- pogłębiano kontakt emocjonalny z dziećmi;

- organizowano sytuacje edukacyjne umożliwiające dziecku kontakt z różnymi dziedzinami sztuki;

- promowano prace i ich autorów poprzez prezentacje na gazetkach szkolnych, stronie internetowej szkoły;

- stworzono możliwości własnych wypowiedzi za pomocą różnych środków artystycznych;

- kształtowano percepcję wzrokowo – ruchową  i wydłużano czas koncentracji uwagi.

W wyniku realizacji programu uczniowie:

- znają nowe formy wyrazu i działań artystycznych;

- planują pracę, właściwie stosują i oszczędnie gospodarują narzędziami i materiałami;

- posiadają kompetencje kluczowe;

- są kreatywni, pomysłowi, oryginalni, samodzielni;

- uwalniają naturalną ekspresję twórczą;

- czerpią satysfakcje z kreatywnego działania;

- wyrabiają nawyk dbałości o estetykę wykonanych prac;

- zapoznają się z podstawowymi regułami i zasadami obowiązującymi na zajęciach i w grupie;

- rozwijają wyobraźnię i logiczne myślenie;

- doskonalą umiejętności manualne;

- poznają bogactwo materiałów plastycznych i uczą się je racjonalnie wykorzystywać;

- uczą się organizacji warsztatu własnej pracy;

- uczą się eksponowania własnych i cudzych prac;

- przenoszą zdobytą wiedzę i umiejętności na inne dziedziny nauki i życia codziennego;

- współpracują z innymi dziećmi podczas zajęć grupowych, znają i stosują zasady prawidłowych zachowań;

- potrafią wyrazić w formach plastycznych swoje przeżycia, emocje, zjawiska otaczającego ich świata, przyrody;

- preferują zajęcia z sensoplastyki i twórczości plastycznej jako formę spędzania wolnego czasu.

             Celem programu „Dziecko w świecie sensoplastyki i twórczości plastycznej” było wspomaganie rozwoju ucznia, dokonywanie w nim pozytywnych zmian, uwrażliwianie go na piękno otaczającego świata oraz przygotowanie do aktywnego uczestnictwa we współczesnym świecie. W celu uzyskania jak najlepszych wyników w twórczej pracy dziecka, zwróciłam uwagę na to, aby zajęcia odbywały się w atmosferze spokoju i zabawy dając dzieciom potrzebny czas. Pozwalałam dziecku zadawać pytania, brudzić się, doświadczać. Cel ten został osiągnięty.

          Osiągnięcie założonych celów wymagało zastosowania skutecznych form i metod pracy, które były dostosowane do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia.

         Osiągnięcie założonych celów programu było możliwe dzięki wprowadzeniu na zajęciach różnorodnych metod nauczania. Metody i formy pracy stosowane przy realizacji programu
w jak największym stopniu zaspokajać potrzeby psychofizyczne uczniów, rozwijać indywidualne zdolności, zainteresowania, umożliwić osiągnięcie sukcesu na miarę możliwości dziecka.

W realizacji programu wykorzystam następujące METODY wspierania uczniów:

- metoda Sensoplastyki®;

- twórczości plastycznej;

- doświadczeń i eksperymentowania;

- pokazu i obserwacji;

- działania praktycznego;

- ekspresyjna;

- słowna;

- zabawowa;

- aktywizujące.

Na zajęciach stosowano zróżnicowane formy pracy dzieci:

- praca w grupach;

- praca indywidualna;

- praca zbiorowa.

            Stosowano również różnorodne techniki plastyczne w pracy z dziećmi, które pobudzały
do twórczego działania, ekspresji i wpływały na wzrost zainteresowania sztuką plastyczną.

Ważniejsze TECHNIKI, które wykorzystywałam w pracy z dziećmi podczas zajęć to:

- malowanie płatkami kwiatów;

- frottage (frotaż);

- collage (kolaż);

- origami płaskie z kół;

- malowanie sznurkiem;

- posypywane obrazki;

- collage ze strużyn;

- witraże papierowe;

- rysowanie grzebieniem na podkładzie z farby i mąki (malowanie ciastem);

- malowanie palcami;

- małe formy rzeźbiarskie.

            Zrealizowano następujące tematy zajęć świetlicowych z programu „Dziecko w świecie sensoplastyki i twórczości plastycznej”:

Treści zawarte w programie umożliwiały uczniom zaspokajanie ich potrzeb i były zgodne z podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej.
Były one następujące:

- wypowiadanie się w wybranych technikach plastycznych;

- wielokierunkowa aktywność dziecka przez organizowanie sytuacji edukacyjnych umożliwiających eksperymentowanie i nabywanie doświadczeń oraz poznawanie, stymulujące jego rozwój we wszystkich obszarach;

- aktywność dziecka, kształtująca umiejętność korzystania z procesów poznawczych;

- posiadanie sprawności motorycznych i sensorycznych;

- posiadanie umiejętności nazywania swoich uczuć, wyrażania ich i panowania nad nimi;

- rozwijanie kompetencji takich jak: kreatywność, innowacyjność i przedsiębiorczość;

- wszechstronny rozwój osobowy ucznia;

- umiejętność wyrażania swoich potrzeb i oczekiwań społecznych;

- umiejętność samodzielnego, krytycznego, logicznego i twórczego myślenia;

- respektowanie i przestrzeganie praw i obowiązków panujących w grupie społecznej;

- korzystanie z przekazów medialnych;

- realizacja prostych projektów w zakresie form użytkowych.

          Proces edukacyjny służył wszechstronnemu rozwojowi osobowości ucznia, który będzie potrafił pracować zespołowo, a zarazem indywidualnie ucząc się od innych.

            Duże znaczenie przy stymulowaniu twórczej działalności plastycznej miała ocena prac i wytworów wykonanych przez dzieci. Na zajęciach każde dziecko miało możliwość wypowiedzenia się na temat swojej pracy oraz otrzymania informacji zwrotnej od nauczyciela. Nauczyciel stosował ocenę opisową w formie ustnej, zwracając uwagę na pomysłowe, ciekawe, oryginalne rozwiązania tematu oraz wkład pracy ucznia. Ocena prac była zawsze pozytywna, ponieważ ma ona na celu zachęcenie dziecka do dalszego działania. Istotna była tutaj pochwała ze wskazaniem dobrych stron i pozytywnych zachowań ucznia. Działania i wytwory pracy dzieci były relacjonowane na stronie internetowej szkoły.

       Celem ewaluacji programu „Dziecko w świecie sensoplastyki i twórczości plastycznej” było dostarczenie informacji i wskazówek do ulepszania i modyfikowania kolejnych zajęć, by lepiej wpływać na skuteczność podejmowanych przedsięwzięć. Ewaluacja programu była wysiłkiem zespołowym nauczyciela, uczniów i rodziców. Uzasadnione zatem było, aby w ocenie efektywności programu uzyskać od tych podmiotów informacje zwrotne. Systematyczne prowadzenie ewaluacji pozwoliło mi dostrzec wpływ przekazywanych treści na postawy, wiedzę, umiejętności i zachowania dzieci a zarazem stanowiło podstawę planowania dalszej pracy.

          Naturalną formą ewaluacji tego programu był wysoki poziom zadowolenia dzieci z własnych dokonań, ich umiejętności oraz wiadomości nabytych i wykorzystanych w procesie tworzenia prac, zaangażowanie. Była nią także analiza prac dzieci, wiara we własne możliwości, która przejawiała się poprzez spontaniczne podejmowanie nowych zadań, realizację własnych pomysłów.

        Ewaluacja poprzez ukazanie mocnych i słabych stron programu, dała szansę na podniesienie efektów pracy, stała się punktem wyjścia do dalszego działania i ewentualnej modyfikacji realizowanego programu. Istotnym źródłem informacji były również opinie uczniów i ich rodziców ujęte w formę narzędzia ewaluacyjnego jakim była ankieta przeprowadzona w formie papierowej. Z ankiet rodziców i dzieci wynika, że zajęcia podobały się uczniom, chętnie na nie uczęszczali i cieszyli się ze swojej twórczości. Program pozwolił im się doskonalić manualnie i wpływał na ich wszechstronny rozwój. Zajęcia poprzez swoją różnorodność metod i technik pracy były dla dzieci atrakcyjne. Za pomocą zmysłów poznawali otaczający świat. Radość sprawiało im tworzenie pracy, która wynikała z ich kreatywności. Stworzone prace chętnie eksponowali na wystawie świetlicowej oraz zabierali do domu.

         Na zakończenie każdego spotkania dzieci podsumowywały swój udział i stopień atrakcyjności zajęć poprzez metody ewaluacji - kosz i walizka lub wyrażanie zadowolenia z zajęć za pomocą znaków graficznych (emotikon). Z analizy danych wynika, że jest potrzeba i chęć ze strony uczniów i rodziców aby program był nadal realizowany.

Zatem program „Dziecko w świecie sensoplastyki i twórczości plastycznej” będzie kontynuowany w roku szkolnym 2022/2023.